με την έννοια λαμβάνεται η αρχή της ζωής και ενέργειας όλων, όσα ζουν, κινούνται εσωτερικά ή εξωτερικά και όσα είναι έμψυχα. Λαμβανόμενος ο κόσμος ως σύνολο επιμέρους όντων παριστάνεται στη νόηση των φιλοσόφων ως ένα μεγάλο ζώο, στο οποίο υπάρχει ψυχή, η ψυχή του κόσμου. Απονέμουν έτσι ψυχή στα φυτά, την αυξητική, στα ζώα την αισθητική και άλογο, στους ανθρώπους τη λογική. Με την έννοια λογική ψυχή εννοούμε την ικανότητα του ανθρώπου να αισθάνεται, να νοεί, να βούλεται, να ενεργεί και γνω­ρίζει τις ενέργειές του. Θεωρουμένη η φύση της άλοτε ως ουσία υλική και άλοτε ως άυλη και αμερής, από τους υλιστές άλοι τη θεωρούν ως σωματική υπόσταση, διαχωρισμένη από το σώμα το οποίο εμψυχώνει, με τη δυνατότητα να αποχωριστεί από αυτό και άλοι ότι δεν έχει την δική της υπόσταση αλά ότι προκύπτει από το άθροισμα και τον συνδυασμό των σχετικών εν αρμονία μερών, από τα οποία το σώμα συντίθεται. Από τους πνευματικούς (ιδεαλιστές) άλοι την εκλαμβάνουν ως πραγματική υπόσταση και άλοι θεωρούν ότι δε γνωρίζει, καθώς είναι υποκείμενο και η ίδια, λαμβάνοντας ως ουσία της το νου. Οι κορυφαίοι των φιλοσόφων δίνουν το όνομα ψυχή στη νοητική διαδικασία, διακρίνοντας το σώμα από την ύλη, που είναι ουσιωδώς μη νοούσα, πεπεισμένοι ότι η ύλη δεν έχει κοσμηθεί με την δύναμη του νοείν, αλά ότι έχει ενωθεί η ψυχή με αυτό. Αν και δεν υπάρχει γενικότερα συμ­φωνία για την έδρα της νοητικής άυλης αυτής ουσίας, ως τέτοια θα πρέπει μάλον να θεωρηθεί η εγκεφαλική χώρα, στην οποία απολήγουν όλα τα νεύρα.