Το Ανθέμιον είναι μια βάση δεδομένων που φιλοξενεί το ψηφιοποιημένο αρχειακό υλικό των ρωμαίικων κοινοτήτων της Πόλης. Το υλικό αυτό προέκυψε από το Πρόγραμμα Εντοπισμού,Καταγραφής, Φωτογράφισης και Ψηφιοποίησης Αρχειακού Υλικού των Ρωμαίικων Κοινοτήτων της Πόλης. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 1995. Ενώ στην αρχική του φάση ποικίλοι φορείς ενεπλάκησαν στη λειτουργία του, από το 1998 και εξής την ευθύνη για αυτό φέρει το τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών και η μεθόδευση υλοποίησης του προγράμματος υποστηρίζεται από το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Ιστορικών Αρχείων του παραπάνω Tμήματος.
Η έρευνα διεξήχθη ως εξής: Οι ερευνητές του Προγράμματος επισκέφθηκαν 38 από τις 42 ρωμαίικες κοινότητες της Πόλης, και τα Γυμνάσια και έχουν καταγράψει όλα τα σωζόμενα ενοριακά και κοινοτικά αρχεία και έχουν φωτογραφίσει περισσότερες από 1.000.000 σελίδες τεκμηρίων.
Το πληροφοριακό σύστημα που προέκυψε από τις καταγραφές των αρχείων και τις ψηφιακές εικόνες των τεκμηρίων είναι το τελικό προϊόν του προγράμματος. Στα αρχεία περιλαμβάνονται τα ταμεία των κοινοτήτων, τα πρακτικά συνεδριάσεων η αλληλογραφία, τα διάφορα μητρώα(γεννήσεων, γάμων, θανάτων), μητρώα μαθητών, δημοτολόγια, όλων των ειδών αλληλογραφία κτλ. Επίσης υπάρχουν και οι κανονισμοί διαφόρων σωματείων, καθώς και η εφημερίδα Απογευματινή που εκδίδεται από το 1925. Η ταξινόμηση των αρχείων περιλαμβάνει δύο στάδια. Καταχώριση των πληροφοριών που αντιστοιχούν σε κάθε τεκμήριο ξεχωριστά και, στη συνέχεια, σύνδεση αυτών των πληροφοριών με την ψηφιακή αναπαραγωγή του τεκμηρίου. Το βασικό δομικό χαρακτηριστικό της βάσης δεδομένων, που αποτελεί τον πυρήνα του πληροφοριακού συστήματος, είναι η κατάταξη σε κατηγορίες και υποκατηγορίες, δηλαδή είδη εγγράφων, ώστε να απεικονίζεται με ακρίβεια η μορφολογία του κάθε επιμέρους αρχείου.
Τα αρχειακά τεκμήρια απεικονίζουν ολόκληρο το φάσμα των δραστηριοτήτων και της καθημερινότητας των ρωμαίικων κοινοτήτων και ενοριών της Πόλης, από τις τελευταίες δεκαετίες του 18ουαιώνα μέχρι και τη δεκαετία του 1990. Μας επιτρέπουν, έτσι, να κατανοήσουμε τη θέση της ενορίας και της κοινότητας στη ζωή των Ρωμιών της Πόλης, σε μια μακρά χρονική εξέλιξη. Για να αναδειχθεί πληρέστερα ο ρόλος αυτός θεωρήσαμε σκόπιμη την κατάρτιση ερευνητικού προγράμματος με τίτλο Οικονομικός και κοινωνικός ρόλος των ρωμαίικων κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει αυτονόητα πολλές επιμέρους ερευνητικές κατευθύνσεις.Σήμερα, που το τουρκικό κράτος διανύει ήδη μια ιστορία μεγαλύτερη από οκτώ δεκαετίες, νομίζουμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διερευνήσει κανείς τις πτυχές του κοινωνικού βίου των ρωμαίικων κοινοτήτων της Πόλης στη συνύπαρξή τους με πλήθος άλλων εθνοθρησκευτικών κοινοτήτων, στα πλαίσια της οθωμανικής αυτοκρατορίας και να παρακολουθήσει τις δραματικές αλλαγές που επέφερε στο εσωτερικό τους η διαδικασία συγκρότησης της σύγχρονης Τουρκίας. Πιστεύουμε, ακόμη, ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα θα ήταν χρήσιμο και για τον επιπλέον λόγο ότι η κοινωνική διάσταση της ιστορίας των Ρωμιών της Πόλης παρουσιάζεται σχετικά υποβαθμισμένη στη βιβλιογραφία.
Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Ιστορικών Αρχείων
Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ανάπτυξη και Σχεδιασμός: Αλεξανδρος Αγγελάκης
