η επιστήμη των αρχικών νόμων, σύμφωνα με τους οποί­ους ο άνθρωπος γνωρίζει τα αντικείμενα και η οποία ασχολείται όχι με τα εκ των υστέρων γιγνωσκόμενα, αλά με όσα στις γνώσεις μας είναι εκ των προτέρων προσ­διορισμένα. Το όνομα Μεταφυσική, το οποίο δεν είναι ακριβώς εληνικό αλά έργο των Σχολαστικών του παρακμάσαντος εληνισμού, πλάστηκε από τα Αριστοτε­λικά συγράμματα, τα οποία επιγράφονται Τα μετά τα φυσικά. Η πρόθεση μετά λοιπόν χρησιμοποιήθηκε για να σημάνει τοπική τάξη και τίποτε περισσότερο. Το εκ των προτέρων για τις γνώσεις μας προσδιορισμένο δεν είναι τίποτε άλο, παρά οι αρχικοί και διαβατικοί νόμοι των ανθρωπίνων γνώσεων, οι κανόνες κατά τους οποίους ο άνθρωπος οδηγείται από την ίδια του τη φύση στο να γνωρίσει τα αντι­κείμενα. Κύριο έργο λοιπόν της Μεταφυσικής είναι να προσδιορίσει τους αρχικούς αυτούς νόμους και κανόνες, οι οποίοι είναι τα απαραίτητα μέσα, δια των οποίων γνωρίζει ο άνθρωπος οποιοδήποτε γνωστό αντικείμενο. Η Μεταφυσική ασχολεί­ται με τους κανόνες του γιγνώσκειν τα αντικείμενα αυτά, δια των οποίων προσ­διορίζεται η ύλη των διανοημάτων (σκέψεων). Διαφέρει από τη Λογική, η οποία εξετάζει μόνο τους κανόνες του διανοείσθαι, χωρίς να παρατηρεί τα αντικείμενα, τα οποία είναι η ύλη της διανοίας. Έτσι η μεν Λογική μπορεί να ονομασθεί θεωρητική κατ’ είδος φιλοσοφία, η δε Μεταφυσική θεωρητική καθ’ ύλην φιλοσοφία. Η Λογι­κή μοιάζει με Συμβολικό Λογισμό, στον οποίο δεν παριστάνονται προσδιορισμένα πράγματα. Η Μεταφυσική μοιάζει με Πραγματικό Λογισμό, ο οποίος λογαριάζει προσδιορισμένα αντικείμενα. Η πρώτη έχει προς τη δεύτερη το λόγο που έχει η Γραμματική προς το Λεξικό. Η Γραμματική διδάσκει τους τύπους και το είδος της γλώσσας, το Λεξικό μας δίνει την ύλην της. Χρησιμοποιώντας τη Γραμματική και το Λεξικό μπορούμε να γράψουμε κάθε υπόθεσιη ή να την εκφράσουμε σε οποια­δήποτε γλώσσαν. Με τη Λογική και τη Μεταφυσική μπορούμε να εκθέσουμε κά­θε ιδιαίτερη επιστήμη. Σόλοικος και βάρβαρος γίνεται ο λόγος με την έλειψη της Γραμματικής και του Λεξικού. Εσφαλμένη και άτακτη γίνεται κάθε επιστήμη χωρίς τους συλογιστικούς κανόνες και τις αρχές της Μεταφυσικής. Η Μαθηματική και η Φυσική χρειάζονται την ασάλευτη στερέωση της Μεταφυσικής. Η Μεταφυσι­κή αναλαμβάνει αφηρημένα το είδος ή τη μορφή της γνώσης και οδηγείται από τη θεωρία των αρχικών και διαβατικών κανόνων του γινώσκειν. Ο Καντ (KritikderreinenVernunf) διαίρεσε την επιστήμη αυτή σε Μεταφυσική της φύσεως και Μεταφυσική των ηθών, που ερευνώνται από την Πρακτική Φιλοσοφία. Η Μεταφυσική μπορεί να εκθέσει τις αρχές της ή καθ’ εαυτές και απροσδιορίστως, όταν αυτές αποβλέπουν στα αντικείμενα εν γένει (Καθαρά Μεταφυσική και Οντολογία) ή σχετικώς, όταν αυτές αναφέρονται σε μερικά και προσδιορισμένα αντικείμενα (Εφαρμοσμένη). Της Εφηρμοσμένης τμήματα είναι δύο: α) το Περί της αισθητής φύσεως και β) το Περί της υπέρ αίσθησιν. Αυτής τα μέρη είναι τρία: Κοσμολογία, Ψυχολογία, Θεολογία. Συντάσσοντας αυτά μεταξύ τους θεωρούμε ότι πέντε είναι τα μέρη της Μεταφυσικής: Οντολογία, Περί της αισθητής Φύσεως, Ψυχολογία, Κοσμολογία, Μεταφυσική Θεολογία. Οι παλαιοί δεν πραγματεύθηκαν τη Μετα­φυσική ως ιδιαίτερη φιλοσοφική επιστήμη, αλά μόνον τη Φυσική αναμεμιγμένη με τις θεωρίες της Μεταφυσικής. Τη δε Φυσική τη θεωρούσαν ως ένα από τα τρία μέρη της Φιλοσοφίας (Λογική, Φυσική, Ηθική). Ή διαιρώντας τη Φιλοσοφία σε πρα­κτική και θεωρητική, υποδιαιρούσαν τη θεωρητική σε Λογική και Φυσική. Είχαν επομένως οι παλαιοί μόνο Φυσική και όχι Μεταφυσική, αν και δεν αγνοούσαν τις μεταφυσικές θεωρίες. Στους μεταγενέστερους χρόνους χώρισαν τη Φυσική από τη Φιλοσοφία και αντ’ αυτής εισήγαγαν τη Μεταφυσική. Επειδή όμως δεν προσδιόρι­ζαν ακριβώς την επιστήμη αυτή και την πραγματεύονταν χωρίς την απαιτούμενη κρίση, έφτασε να καταστεί αυτή πηγή ακαταπαύστων θορύβων και λογομαχιών μεταξύ των Δογματικών και Σκεπτικών και κανείς δεν γνώριζε ευκρινώς τι επιστή­μη είναι. Άλοι την όριζαν ως επιστήμη των γενικότατων λογικών αληθειών, άλοι ως επιστήμη γενικότατων νόμων της φύσης και άλοι ως επιστήμη των πρώτων και γενικότατων αρχών, κ.λπ Ο Ουόλφιος πρώτος έδωσε στο μέρος αυτό της Φι­λοσοφίας επιστημονική μορφή και τη διαίρεσε σε 4 μέρη (Οντολογία, Κοσμολογία, Ψυχολογία, Θεολογία). Άρχισε από τις γενικότατες υλικές αρχές και δι’ αυτών προ­σπάθησε να αποδείξει το τι ήν είναι του Κόσμου και της Ψυχής, την ύπαρξη του Θεού και των υπερφυών του ιδιοτήτων. Τη μέθοδο αυτή ακολούθησαν αργότερα όλοι σχεδόν οι Μεταφυσικογράφοι της Ευρώπης, όπως οι Κάντιος, Φίχτερος, Σχέλ-λιγος, Βουτερβέκιος, Βαρδίλιος, Πλάτνερος, Σχούλτσος, Ιάκωβος, Κρύγιος.