η δύναμη με την οποία η ψυχή αντιλαμβάνεται, ανακρί­νει κάποια ιδέα και ταυτοχρόνως γνωρίζει ότι αισθάνεται. Επομένως συνείδηση είναι η αίσθηση της αισθήσεως ή αντίληψη της αντιλήψεως ή η ιδέα της ιδέας. Και επειδή η συνείδηση είναι ιδέα της ιδέας και η ιδέα είναι γενικότερη της αντιλήψε­ως, επομένως και η συνείδηση είναι γενικότερη της αντιλήψεως. Ο άνθρωπος έχει συνείδηση όχι μόνο των ιδεών του αλά και των αισθημάτων του. Δια της συνειδή­σεως η ψυχή γνωρίζει όσα ποιεί, όσα θεωρεί, όσα αμαρτάνει και κατορθώνει. Έτσι η συνείδηση είναι η βάση της αρετής. Οι οπαδοί του Καρτεσίου και Μαλεμβράγχου θεωρούν ότι δίνονται στην ψυχή αντιλήψεις, των οποίων αυτή δεν έχει ούτε γνώση ούτε συνείδηση. Ο Λώκιος θεωρεί κάτι τέτοιο ακατάληπτο, ο δε Κονδιλιάκ προσπάθησε να αποδείξει το πράγμα ως δυνατό, πλην απέδειξε το αντίθετο. Αντί­ληψη όμως δεν είναι τίποτε άλο παρά νόηση ενός αντικειμένου είτε σύληψη ενός αντικειμένου από το νου. Αλά η απουσία συνειδήσεως δεν είναι τίποτε άλο παρά απουσία νοήσεως.