πρώτος οπού εσάλευσε τον Αριστοτέλην από τας σχολικάς καθέδρας, εστάθη κυρίως Ρενάτος ο Καρτέσιος, ο οποίος εγεννήθη εις την Άιαν Πόλιν της Τορραίνας εις τα 1596. Το νέον σύστημα της Φιλοσοφίας, οπού αυτός εμηχανεύθη και εσύνθεσε … το ανακοίνωσεν εις την Ολάνδαν, εις την οποίαν κατεστάθηκε, το οποίον μ’ όλον οπού ευρήκε κατ’ αρχάς πολάς εναντιότητας από μερικούς, μ’ όλον τούτο εις ολίγον διάστημα καιρού εξαπλώθη εις πολά μέρη και κατ’ ολίγον η καρτεσιανή φιλοσοφία υψώνετο επάνω εις τα ερείπια της Περιπατητι­κής. Η μεγαλυτέρα δούλευσις, οπού έκαμνεν ο Καρτέσιος εις την ορθήν Φιλοσοφίαν είναι εκείνο, οπού απετίναξεν τον ζυγόν της αυθεντίας και των προλήψεων, υπό τον οποίον εχαυνόνουνταν οι νόες τόσων αιώνων και τους εσυνήθισεν να εξεύρουν δια να κάμουν χρήσιν του λογικού τους. Να αμφιβάλουν μετά λόγου εις όλα εκείνα, οπού δεν είναι αυτόθεν πρόδηλα. Να εξετάζουν τα πράγματα με την δέουσαν βραδύτητα και ακρίβειαν και να σπουδάζουν δια να αποκτούν ιδέας σαφείς και διακεκριμένας. Το κριτήριον όμως της αληθείας, οπού υπέθετο, δογματίζοντας, ότι βέβαια πρέπει να νομίζωμεν εκείνα, των οποίων έχομεν σαφή και διακεκριμένην ιδέαν, δεν είναι αρκετά βέβαιον και ημπορεί πολάκις να είναι και απατηλόν. Έξω από τούτο, η γνώμη των εμφύτων ιδεών, η δόξα ότι η ψυχή νοεί πάντοτε και η ουσία της συνίσταται εις την νό-ησιν και ότι τα ζώα είναι απλαί μηχαναί, η απόκλεισις του κενού από όλην την φύσιν, η εισαγωγή μιας αγνώστου αιθερίου ύλης, όπου πληροί το παν, αι δίναι, οπού συνι-στώσι το περί Κόσμου σύστημά του, όλα αυτά είναι πράγματα των οποίων η φανερά ανυπαρξία έκαμεν τον Καρτεσιανισμόν να μην βασιλεύσει πολύν καιρόν. Στα βιβλία της Καρτεσιανής σχολής, πλην των έργων του ιδίου του Καρτεσίου, ανήκουν το “Λογική ή Τέχνη του νοείν” το οποίον αποδίδουν στον Αρνάλδον και Νικόλαον και “Εξέτασις της αληθείας” του Μελαμβραχίου.