×

Σημείωση

Δεν σας επιτρέπεται να τροποποιήσετε αρχεία
ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

κομήται

ουράνια σώματα που φαίνονται από καιρού εις καιρόν με διάφορες κινήσεις και που στις περισσότερες περιπτώσεις συντροφεύονται από ένα διασκορπισμένο φως. Η φαινομένη κίνησή τους διαφέρει πολύ από την κίνηση των άλων πλανητών. Όταν όμως αναφέρεται στον ήλιο, φαίνεται ότι ακολουθεί τους αυτούς νόμους, επειδή θεωρούμε ότι οι κομήτες γυρίζουν γύρω από τον ήλιο σε ελείψεις πολύ εκκέντρους. Οι κομήτες διακρίνονται από τους νέους αστέρες δια της κινήσεως, διότι σε αυτούς δεν παρατηρήθηκε ποτέ ιδία κίνηση —περιστρόμ-βηση— και άλωστε το φως των κομητών είναι πάντοτε ασθενές και ωχρό. Διότι αυτό είναι ένα φως δανεισμένο από τον ήλιο που οι κομήτες το ανακλούν προς εμάς, όπως και οι πλανήτες. Αυτό εδείχθη από μία φάση που παρατηρήθηκε στον κομήτη του 1744, τον πιο σημαντικό στον παρόντα αιώνα, του οποίου το φωτι­σμένο μέρος φαίνετο μόνο κατά το ήμισυ. Αν αυτές οι φάσεις δεν παρατηρούνται πάντοτε, αιτία είναι η πυκνή ατμόσφαιρα με την οποία οι κομήτες είναι τυλιγμένοι και η οποία διασκορπίζει το φως, ώστε να μας φαίνονται πάντοτε του αυτού σχή­ματος, σχεδόν στρογυλού. Διακρίνονται οι κομήτες δια των μακρών του φωτός συρμάτων από τα οποία είναι συχνά περικυκλωμένοι, τα οποία τους ακολουθούν και που ονομάζονται πότε κόμη ή πώγων, πότε ουρά του κομήτη. Ωστόσο φάνηκαν και κομήτες άκομοι, απώγωνες και άουροι. Ο κομήτης του 1585, που παρατηρήθη­κε από τον Τύχωνα για έναν ολόκληρο μήνα δεν είχε ίχνος ουράς, η περιφέρειά του ήταν λιγότερο φωτεινή από το εσωτερικό του, σαν να είχε στην περιφέρεια μόνο κάποιες φωτεινές ίνες. Ο κομήτης του 1682, όπως αναφέρει ο Κασσίνης, ήταν τόσο στρογυλός και λαμπρός όσο ο Ζευς. Σε εκείνον που φάνηκε τον Οκτώβριο του 1763 δεν διακρινόταν ουρά, αν και ήταν κοντά στη γη. Άρα οι ουρές των κομητών δεν πρέπει να θεωρούνται ως ένα μόνιμο χαρακτηριστικό τους. Στην απαρίθηση και εμφάνιση των κομητών αναφέρονται οι Ρικκίολος, Λεϊβνίτιος, Πιγρέ (Κομη-τογραφία), Μεσσιέ, Μεσαίν, η κόρη του Έρσχελ, ο Λάμπερτ και από τους αρχαίους συγραφείς ο Σενέκας, με αναφορές στον Ποσειδώνιο. Οι φιλόσοφοι θεωρούσαν ότι οι κομήτες ήταν πλανήτες με παντοτεινή κίνηση και σταθερές περιφορές. Ο Σενέκας αποδίδει την άποψη αυτή στους παλαιούς Χαλδαίους. Ήταν όμως και άποψη του Αναξαγόρα, πολών πυθαγορικών και άλων φιλοσόφων, καθώς και των Απολωνίου του Μυνδίου, Ιπποκράτους του Χίου, Αισχύλου, Διογένους, Φα-βρωνίου, Αρτεμιδώρου και Δημοκρίτου. Περίφημοι άνδρες, όπως οι Αριστοτέλης, Πτολεμαίος, Τύχων, Βάκων, Γαλιλαίος, Εβέλιος, Λογομοντάνος, Κέπλερ, Ρικκίο-λος, Λαΐρ, θεώρησαν τους κομήτες ως σώματα νέα με εφήμερη ύπαρξη. Πολοί από αυτούς τους θεώρησαν ως σώματα υπό τη σελήνη ή μετέωρα της ατμοσφαίρας. Ο Κασσίνης θεώρησε ότι οι κομήτες φύονταν από αναθυμιάσεις άλων αστέρων (Επιτομή των παρατηρήσεων περί του κομήτου, 1680). Την ίδια άποψη είχε και ο Αριστοτέλης και αυτή επικράτησε στα σχολεία στους αιώνες της αμαθείας. Για το λόγο αυτό οι αστρονόμοι δεν προσπάθησαν να προσδιορίσουν τις κινήσεις τους. Ο Τύχων ήταν ο πρώτος που παρατήρησε για πολύ καιρό και με προσοχή τον κομήτη του 1577, συνέθεσε ένα βιβλίο για αυτόν και βρήκε ότι αρκετά από τα φαινόμενά του μπορούσαν να παρασταθούν, αν υποτεθεί ότι η τροχιά του γύρω από τον ήλιο περιείχε τις τροχιές του Ερμή και της Αφροδίτης. Στο σύγραμμά του έδειξε ότι οι κομήτες είναι σώματα που βρίσκονται πολύ ψηλά υπεράνω της μέσης χώρας. Ο Τύχων ανέτρεψε το παλαιό σύστημα των στερεών (σφαιρών), όπως ακριβώς ο Νεύτων μετεχειρίσθηκε αργότερα τους κομήτες για να ανατρέψει το πλήρες του Καρτεσίου και την υπόθεση των δινών. Ο Κέπλερ αφού βρήκε ότι οι παρατηρήσεις του κομήτη του 1618 συμφωνούσαν καλύτερα με ευθεία γραμμή παρά με κύκλο, θεώρησε ότι η κίνηση των κομητών ήταν ευθύγραμμη. Ο Κασσίνης θεώρησε ότι η κίνηση γινόταν περί τη γη. Ο Εβέλιος (Κομητογραφία, 1668) έδειξε ότι η οδός των κομητών ταίριαζε περισσότερο με παραβολή περιγεγραμμένη περί τον ήλιο. Η εύρεση της έλξεως άνοιξε νέο ουρανό στους φιλοσόφους. Ο Νεύτων βλέποντας ότι οι άλοι πλανήτες υπόκεινται στην κεντρική δύναμη του ηλίου, θεώρησε ότι οι κο­μήτες έπρεπε να συμπεριληφθούν στον αριθμό των πλανητών και να ακολουθούν τους αυτούς νόμους στην κίνησή τους περί τον ήλιο. Οι τροχιές τους να είναι πολύ έκκεντροι, δηλ. επιμήκεις για να εξηγηθεί η μακρά τους απουσία. Εξετάζοντας την πορεία του κομήτη του 1680, ο Νεύτων βρήκε ότι ένα μέρος μιας έλειψης πολύ επιμήκους ή μιας παραβολής συμφωνούσε εντελώς με όλες τις παρατηρήσεις, μόνο αν υποτεθούν τα εμβαδά ανάλογα με το χρόνο, όπως στις πλανητικές κινήσεις, οπότε δεν αμφέβαλε πλέον ότι οι κομήτες είναι πλανήτες περιοδικοί ή παλαιοί, όπως και οι άλοι. Ο Άλεϋ έκαμε χρήση αυτών των αρχών σε διαφόρους κομήτες, επιλέγοντας τους άριστα παρατηρηθέντες. Σταδιακά επέκτεινε τους υπολογισμούς του σε 24 και το 1705 εξέδωσε τα στοιχεία αυτών των 24 παραβολών στην Κο-μητογραφία του.

190-199