η απαρίθμηση των κάθε είδους αγώνων που προήλθαν από την ανάπτυξη του Λόγου και είτε βοηθήθηκαν είτε εμποδίστηκαν από εξωτερικές αιτίες, μέχρι να φθάσει ο άνθρωπος στο ιδανικό του Λόγου ή να κά­νει τη φιλοσοφία εντελή επιστήμη. Άμεσος ή εσωτερική ύλη της Ιστορίας της Φι­λοσοφίας είναι η ανάπτυξη του Λόγου, οι παντοδαπές θεωρίες, οι μέθοδοι, τα μέσα και τα εξ αυτών συναχθέντα συμπεράσματα καθώς και η μεταξύ αυτών σύνδεση. Έμμεσος ή εξωτερική ύλη της είναι κάθε τι που χρησίμευσε στην ανάπτυξη του Λόγου. Είναι λοιπόν η Ιστορία της Φιλοσοφίας η παράσταση των σπουδών του Λόγου να εκτελέσει την επιστήμη, η οποία προβάλεται ως κάτι το ιδανικό μπρο­στά του ή η πραγματική παράσταση της σταδιακής διαμόρφωσης της φιλοσοφίας μέχρι αυτή να καταστεί επιστήμη. Όσοι αρχικά ασχολήθηκαν με την Ιστορία της Φιλοσοφίας, την εκπόνησαν με τον τρόπο της άτακτης συσσώρευσης, έχοντας ως παράδειγμα τη συλογή του Διογένη του Λαέρτιου. Σε αυτούς επικρατούσε η υπό­θεση ενός πρωτότυπου φιλοσοφικού έθνους και η μέθοδός τους ήταν εθνογραφική. Στην Ιστορία της Φιλοσοφίας διακρίνονται τρεις περίοδοι. Κατά την πρώτη περίο­δο σημαντική είναι η παρουσία των Βάυλου και Ιάκωβου Θωμάσιου. Ο Λειβνίτιος στην ίδια περίοδο έδειξε τι πρέπει να είναι η ιστορία. Η δεύτερη περίοδος αρχίζει με τον Βρύκκερο και φτάνει ως τον Κάντιο. Αυτοί επεσήμαναν τις ελείψεις της προηγουμένης περιόδου, την ανάγκη μεγαλύτερης και ακριβέτερης έρευνας, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή της συγκέντρωσης του υλικού μέσω της φιλολογίας και της κριτικής επιστήμης. Οι Γουρλίττος και Τειδέμανος προσπάθησαν να βελ­τιώσουν τη μέθοδό της. Η τρίτη περίοδος αρχίζει από τον Κάντιο και φτάνει ως σήμερα (1818). Στη διάρκεια των ετών καταβλήθηκαν πολές προσπάθειες για την τελειοποίηση της μεθόδου και θεωρίας, της ανίχνευσης των πηγών και της συστηματοποίησης του υλικού. Το γερμανικό έθνος συνεισέφερε τα μέγιστα ως προς το είδος και την ύλη αυτής της ιστορίας, όμως μεγάλο μέρος του έργου αυτού παραμένει ατελείωτο.