×

Σημείωση

Δεν σας επιτρέπεται να τροποποιήσετε αρχεία
ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

νους

ο άνθρωπος είναι ον αισθητικόν, λογιστικόν και κινητικόν. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι άψυχος αλά έμψυχος, ότι αντιλαμβάνεται τις δικές του διαθέσεις, παρόντων των αισθητών, καθώς και ότι κινείται. Νους επομένως είναι η δύναμη με την οποία ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τις δικές του διαθέσεις, τα παρόντα ή τα απόντα αισθητά (αντικείμενα), ότι ο ίδιος κινείται και έχει συνείδηση όλων των παραπάνω. Όμως δεν αποκτούμε τις γνώσεις μας για το μέγεθος, την απόσταση, τη μορφή, την αντίσταση, τη σκληρότητα ή τη μαλακότητα των σω­μάτων με τις πέντε αισθήσεις μας αλά με τη δύναμη του νου μας. Ο Αριστοτέλης ορίζει ως νου εκείνο το μέρος με το οποίο η ψυχή γνωρίζει τα όντα (Περί Ψυχής, βιβλ. Γ´). Και επειδή όπου υπάρχει αιτία και αποτέλεσμα, εκεί υπάρχει και δύναμη, έτσι αν εξετάζει κάποιος την αιτία, αυτό ονομάζεται δύναμη ενεργητική, αν εξετάζει το αποτέλεσμα δύναμη παθητική και αν τα εξετάζει και τα δύο ιδιότητα, εξ αιτίας αυτού ο νους λαμβάνεται ως δύναμη ενεργητική, ενώ η αίσθηση ως δύναμη παθη­τική. Πολές φορές όμως ονομάζεται νους και η ίδια ψυχή. Επειδή οι ενέργειες του νου είναι όχι μόνο ομοειδείς, όπως το αισθάνεσθαι, αλά πολυειδείς, είναι ανάγκη να διαιρέσουμε το νου είτε να τον αναλύσουμε σε απλές δυνάμεις. Τέτοιες δυνάμεις εί­ναι: 1) Η αντίληψη, δηλαδή η δύναμη της ψυχής με την οποία εμείς στρεφόμαστε από τον εαυτό μας προς τα έξω σώματα και μεταβαίνουμε από τα αποτελέσματα στα αίτια. Η αντίληψη είναι δύναμη ενεργητική αντίθετα προς την αίσθηση. 2) Η συνείδηση, δηλαδή η αίσθηση της αντιλήψεως ή η ιδέα της ιδέας. 3) Η προσοχή, δηλαδή η δύναμη της ψυχής με την οποία αυτή φέρεται προς κάποιο αισθητό ή νοη­τό - ιδέα, με το οποίο έχει ασχοληθεί προηγουμένως. 4) Η φαντασία. 5) Η μνήμη.

49-70