×

Σημείωση

Δεν σας επιτρέπεται να τροποποιήσετε αρχεία
ΕπεξεργασίαEdit

Λεξικόν

καλιστισμός - τελειότης κόσμου

ο Θεός, ως πάνσοφος και πανά­γαθος, δημιούργησε τον κόσμο για κάποιο σκοπό και διάλεξε κάλιστα μέσα για να τον τελειοποιήσει. Σ’ αυτό συνίσταται η αληθινή τελειότητα του κόσμου και αν ο βραχύτατος ανθρώπινος νους παρατηρεί κάποια ατέλεια, αυτό δεν είναι ατέ­λεια του έργου, αλά του οφθαλμού που το θεωρεί και δεν ξέρει να ανακαλύψει την τάξη, την ένωση, την εξάρτηση και τις αμοιβαίες αναφορές των μερών του. Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να ισχυριζόμαστε μαζί με τον Λεϊβνίτιο και τους λοιπούς Καλιστιστάς ότι ο παρών κόσμος είναι ο κάλιστος από όλους τους κόσμους, που μπορούν να γίνουν και ότι ο ίδιος ο Θεός δεν ξέρει να κάμει άλον καλύτερο. Το επιχείρημα, με το οποίο ο Λεϊβνίτιος οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή είναι εντελώς ασύστατο. Επειδή (Θεοδικεία, Παραγρ. 55) στην ιδέα του Θεού οι δυνατοί κό­σμοι είναι άπειροι και από αυτούς ένας μόνο μπορεί να υφίσταται, είναι ανάγκη να υπάρχει ένας αποχρών λόγος, ο οποίος έκανε το Θεό να εκλέξει από τους απείρους αυτούς κόσμους έναν προτιμότερο παρά κάποιον άλο. Αυτός ο λόγος δεν μπορεί να βρεθεί αλού παρά στους βαθμούς της τελειότητος, που έχει ο κάθε κόσμος έχει.  Επειδή έχοντας κάθε δυνατός κόσμος το δικαίωμα να ζητεί την ύπαρξή του κατά τον λόγο της τελειότητος του, ο Θεός ήταν υποχρεωμένος και λόγω της σοφίας του και λόγω της παντοδυναμίας του να δείξει την προτίμησή του στην τελειότητα. Η άποψη ωστόσο του Λεϊβνιτίου δεν αποδεικνύεται και το μόνο που αυτός κάνει είναι να αποφαίνεται. Όμως πώς ένας κόσμος που ακόμη δεν υπάρχει, μπορεί να ζητήσει ύπαρξη; Και πώς αυτό το ουδέν πρέπει να ζητήσει την ύπαρξη περισσότερο από ένα άλο ουδέν κατά το λόγο της τελειότητος; Μήπως όλος αυτός ο γύρος των λέξεων θέλει να πει ότι ο Θεός είναι αναγκασμένος να κτίσει τον τελειότερο από όλους τους δυνατούς κόσμους; Αλά ποιος είναι εκείνος που επιφέρει αυτή την ανάγκη στο Θεό; Και αν ο Θεός ήθελε να διαλέξει έναν από τους απλούστερους κόσμους, ποιος θα μπορούσε να τον αποτρέψει; Στο κείμενο του Λεϊβνιτίου δεν προσδιορί­ζεται με σαφήνεια ο όρος τελειότης. Όμως ποιος θα μπορούσε να αναγκάσει ένα ον άκρως ελεύθερο, όπως ο Θεός, να διαλέξει από όλους τους δυνατούς κόσμους εκείνον που περιέχει στον εαυτό του όλες τις μεγαλύτερες δυνατές τελειότητες και ότι αυτές τις αρετές και τα προτερήματα έπρεπε να του τα δώσει ο Θεός; Και αν για τα ανεξιχνίαστα τέλη του ο Θεός ήθελε να διαλέξει από τους δυνατούς κόσμους όχι τον τελειότερο αλά τον επιτηδειότερο ως προς τους σκοπούς του, ποιος είναι εκεί­νος που θα μπορούσε να του αντισταθεί ή που θα ήθελε τώρα να τον κατηγορήσει; Αλά αν υποτεθεί πώς ο Θεός με τη σοφία, την αγαθότητά του και παντοδυναμία του αποφάσισε απ’ αιώνος να δώσει ύπαρξη σε εκείνον από τους δυνατούς κόσμους που ήθελε να έχει τη μέγιστη τελειότητα, ποιος μας βεβαιώνει ότι είναι αυτός ο κό­σμος που τώρα εμείς γνωρίζουμε; Και ποιος θα μπορούσε να αποτρέψει το Θεό από του να βάλει σε μια άπειρη σειρά κόσμων εκείνη την κλιμακωτή πρόσβαση που έβαλε στο δικό μας κόσμο, αρχίζοντας από τη χαμερπή λάσπη και ανεβαίνοντας βαθμηδόν στα πλέον ευγενέστερα ορυκτά, στα φυτά, στα ζώα και στον άνθρωπο; Και στη σειρά αυτή ποιος είναι εκείνος ο αλαζών άνθρωπος που ισχυρίζεται ότι διορίστηκε προς το τελειότερο; Και να ακόμη δοθεί ότι ένας μόνος κόσμος τώρα υφίσταται, ποιος μπορεί να μας βεβαιώσει ότι αυτός πρέπει να διαρκεί αμετάβλη­τος στην ίδια κατάσταση ή ότι δεν μπορεί να συμβεί μέσα στο χρόνο να δοκιμάσει διάφορες μεταβολές και να γίνεται πάντοτε τελειότερος; Οι Γραφές αναφέρουν ότι έσται ο ουρανός καινός και η γη καινή, πράγμα που δείχνει ότι μία νέα τάξη των πραγμάτων θα διαδεχτεί την παρούσα. Και αυτή η τάξη γιατί να νομίσουμε πώς θα είναι χειρότερη και όχι καλύτερη και τελειότερη ή με τι πρόσωπο μπορούν να αντισταθούν οι Λεϊβνιτιανοί στη δυνατότητα αυτής της αλοιώσεως;

 

305-310