πηγή:Σάθας, Κωνσταντίνος,Βιογραφίαι, 1868

πηγή:Χαρίσης Πούλιος, Κατάλογος των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Μακεδόνων από της καταλύσεως της βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι της εθνεγερσίας.

Ηλιάδης, Μανασσής
(Μελένικο, Μακεδονία 1730; – Βιέννη 1805).Λόγιος κληρικός, ιατροφιλόσοφος και εισηγητής της πειραματικής διδασκαλίας της φυσικής και της χημείας στην ελληνική Ανατολή. Σπούδασε αρχικά στην ελληνική Ακαδημία του Βουκουρεστίου κοντά στον περιώνυμο τότε δάσκαλο Αλέξανδρο Τυρναβίτη (1761). Αργότερα δίδαξε και o ίδιος στο ίδρυμα αυτό (1759−69) κυρίως αριστοτελική φιλοσοφία κατά το σύστημα του Θεόφιλου Κορυδαλλέα. Σε προχωρημένη σχετικά ηλικία, γύρω στα σαράντα, αποφάσισε να συμπληρώσει τις σπουδές του στην Ιταλία. Σπούδασε ιατρική στην Μπολόνια και ξαναγύρισε στο Βουκουρέστι. Δεν έμεινε όμως εκεί για πολύ. Με χορηγία του φιλοπρόοδου ηγεμόνα της Βλαχίας Αλέξανδρου Υψηλάντη, ο Η. έφυγε για τη Γερμανία για να ειδικευτεί στις φυσικές επιστήμες. Επιστρέφοντας αργότερα στη Βλαχία έφερε μαζί του διάφορα όργανα και σκεύη για την εποπτική και πειραματική διδασκαλία της φυσικής και της χημείας. Έτσι, για πρώτη φορά στην ιστορία της νεοελληνικής εκπαίδευσης, εγκαταστάθηκε στην Ακαδημία του Βουκουρεστίου το πρώτο πειραματικόν θέατρονταμείον της φυσικής ιστορίας, όπως ονομάστηκε το νεοσύστατο εκείνο εργαστήριο. Διευθυντής της Ακαδημίας από το 1780, ο Η. επιδόθηκε με ενθουσιασμό στη διδασκαλία όχι πια της παραδοσιακής κορυδαλλικής φιλοσοφίας αλλά της χημείας και της πειραματικής φιλοσοφίας –δηλαδή της φυσικής– που είναι οι μόνες επιστήμες –όπως έλεγε– που μπορούν να μας αποκαλύψουν την πραγματική αλήθεια για τη φύση. Για τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του δεν έχουμε επαρκείς πληροφορίες. Το 1783-84 φαίνεται ότι ήταν εγκατεστημένος στο Σίμπιου της Τρανσυλβανίας, απ’ όπου αλληλογραφούσε με τον ιεροκήρυκα του πατριαρχείου Δωρόθεο Βουλησμά. Άγνωστες επίσης είναι οι περιστάσεις που τον έφεραν στη Βιέννη, όπου μαρτυρείται ήδη το 1792. Από τα συγγράμματά του δεν σώθηκαν παρά μόνο μερικά επιγράμματα και ένας εγκωμιαστικός λόγος προς τον ηγεμόνα Αλέξανδρο Υψηλάντη (Λειψία, 1781). Το 1802 δημοσιεύτηκε στη Βιέννη μια Χημική Φιλοσοφία ή στοιχειώδεις αλήθειαι της νεωτέρας Χημικής... υπό Α. Φ.Φουρκρουά... εκγραικισθείσα μετά προσθήκης καί τινων σημειωμάτων υπό Θεοδοσίου Μ. Ηλιάδου... επιδιορθωθείσα και τύποις εκδοθείσα υπό Ανθίμου Γαζή... Φαίνεται ότι o εντελώς άγνωστος από άλλες πηγές μεταφραστής δεν είναι άλλος από τον Η. To βιβλίο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στην ιστορία της νεοελληνικής παιδείας, όχι μόνο γιατί είναι το πρώτο ελληνικό εγχειρίδιο χημείας αλλά και γιατί τη χημική ορολογία –την οποία, σχεδόν από το μηδέν, δημιούργησε τότε o μεταφραστής– την υιοθέτησαν οι μεταγενέστεροι Έλληνες συγγραφείς ανάλογων έργων. [πηγή]