Αρχιμανδρίτης Κυπριανός

Ο Αρχιμανδρίτης Κυπριανός Κουριοκουρίτης (1735/1745 - 1802/1805) με το σπουδαίο έργο του «Ιστορία χρονολογική της Νήσου Κύπρου», το οποίο εκδόθηκε με δικά του έξοδα στη Βενετία το 1788, έδωσε «το πρώτον ιστορικόν σύγγραμμα του τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού, τουλάχιστον διά την εποχή κατά την οποίαν συνεγράφη». Το έργο είναι αφιερωμένο στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρύσανθο.

Η «Ιστορία» του Κυπριανού στηρίχθηκε σε κυπριακές εκκλησιαστικές αρχειακές πηγές, αλλά και σε ευρωπαϊκά έργα και μαρτυρίες που κυκλοφορούσαν ή εντοπίζονταν σε βιβλιοθήκες ή αρχεία της Βενετίας. Εκτός από το καθαρώς ιστορικό μέρος, ο Κυπριανός ασχολείται στο βιβλίο και με θέματα εθνογραφίας, κοινωνίας και πολιτισμού της Κύπρου.

Μεταξύ άλλων, γίνεται αναφορά στην κοινωνική και εθνική κατάσταση της Κύπρου σε διάφορες εποχές, ιδιαιτέρως δε κατά την Τουρκοκρατία. Αποτελεί μέλημα του Κυπριανού, ο οποίος δεν παραλείπει να αναφερθεί σε ξένα «γένη», τα οποία εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο. Ο Κυπριανός δεν τρέφει προκαταλήψεις κατά της παρουσίας ξένων εθνικών στοιχείων, ούτε θεωρεί μειωτική για τους Έλληνες της Κύπρου την παρουσία τους. Είναι όμως ευαίσθητος ως προς το θέμα της κοινωνικής και οικονομικής εξαθλίωσης του χριστιανικού πληθυσμού, συνέπεια της ξένης κυριαρχίας, ιδιαιτέρως δε όταν πραγματεύεται την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η οποία καταλαμβάνει και το τελευταίο τμήμα του αφηγηματικού μέρους της ιστορίας του.

Το έργο, που ο Κωνσταντίνος Σάθας χαρακτήρισε ως τη μόνη επιστημονική μονογραφία της νεοελληνικής φιλολογίας από τον καιρό της Άλωσης της Πόλης, εκδόθηκε στο τυπογραφείο των Γλυκήδων στη Βενετία το 1788. Το τυπογραφείο ιδρύθηκε στη Βενετία το 1671 από τον Νικόλαο Γλυκή και κυκλοφόρησε 106 τίτλους. Η τυπογραφική σφραγίδα του Γλυκή έχει μια μέλισσα και ως υπογραφή τα δύο αρχικά γράμματα του ονοματεπωνύμου του.

Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα του συγκερασμού των αρχών της παιδείας του Διαφωτισμού και της προσωπικής γνώσης και εμπειρίας της σύγχρονης ιστορικής πραγματικότητας της Κύπρου. Ο Κυπριανός καταγόταν από τη σκληρά δοκιμαζόμενη αγροτική κοινωνία ενός υπόδουλου λαού, τις παραδόσεις του οποίου μετουσίωσε σε μια σύγχρονη κοινωνική Ιστορία των Ελλήνων υπό τον οθωμανικό ζυγό. Ο Κυπριανός απηύθυνε στους Έλληνες της Κύπρου την πρώτη ιστορία στην ελληνική γλώσσα «της περίφημου νήσου πατρίδος των».

πηγή