Λόγιος και συγγραφέας, ο Ν. Παπαδόπουλος συμμετείχε στην προσπάθεια των συγχρόνων του Ελλήνων λογίων για την πνευματική πρόοδο του ελληνισμού. Επεδίωξε να διευκολύνει και να οργανώσει σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα την εμπορική δραστηριότητα των ομογενών του συγγράφοντας και μεταφράζοντας κείμενα ανάλογου περιεχομένου.

Γεννήθηκε στο χωριό Τσεπέλοβο Ζαγορίου στις 9 Σεπτεμβρίου 1769. Η μητέρα του λεγόταν Αγγελική και ο πατέρας του –ιερέας της περιοχής- Γεώργιος [Αραβαντινός, 1960: 165]. Κοντά του διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα. Οι περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας του δεν του επέτρεψαν να μεταβεί στη δυτική Ευρώπη για να σπουδάσει ιατρική, όπως επιθυμούσε [Σκλαβενίτης, 1991: 56]. Αναχωρεί, λοιπόν, για τη Θεσσαλονίκη, όπου θα εργαστεί ως γραμματέας του Κεφαλλονίτη γιατρού, εμπόρου και πρόξενου Δ. Χοϊδά. Θα παραμείνει εκεί για μερικά χρόνια, περίοδο κατά την οποία διδάσκεται γαλλικά και ιταλικά.

Το 1793 τον συναντούμε στην Κωνσταντινούπολη ως οικοδιδάσκαλο των παιδιών του δραγουμάνου του στόλου Κωνσταντίνου Χαντζερή. Γρήγορα, όμως, θα απαλλαγεί των διδακτικών του καθηκόντων για να ασχοληθεί με το εμπόριο. Ιδρύει τη δική του επιχείρηση το 1803, αλλά τρία χρόνια αργότερα θα οδηγηθεί σε οικονομική καταστροφή [Μακρυμίχαλος, 1967: 7]. Από το 1803 έως το 1808 εγγράφεται ως συνδρομητής σε βιβλία επιστημονικού περιεχομένου, όπως χημείας, αστρονομίας, ιστορίας και φιλοσοφίας. Είναι η περίοδος που θα ασχοληθεί –παρακινούμενος και από τη γενικότερη εκδοτική δραστηριότητα των Ελλήνων λογίων- με τη μετάφραση του πολύτομου γαλλικού έργου Γεωγραφική, ιστορική και εμπορική γραμματική του W. Guthrie. Μέσα σε σύντομο διάστημα –περίπου οκτώ με δέκα μήνες- θα αποδώσει στην απλοελληνική περισσότερους από επτά τόμους, που, όμως, δεν μπόρεσε να εκδώσει. Αυτή του την συγγραφική προσπάθεια θα διασώσει από πυρκαγιά, που κατέστρεψε όλα του τα υπάρχοντα το 1800 [Μακρυμίχαλος, 1967: 8].

Στο μεταξύ ο Ν. Παπαδόπουλος έχει παντρευτεί (το όνομα της συζύγου του ήταν Σμαράγδα) και έχει αποκτήσει πέντε παιδιά. Για να βγει από τη δυσχερή οικονομική θέση, στην οποία είχε περιέλθει η οικογένειά του, εργάζεται ως μεσάζοντας προς την Υψηλή Πύλη. Αμείβεται προκειμένου να μεσολαβήσει προς την τουρκική κυβέρνηση για να δοθούν άδειες πλεύσης σε πλοία με προορισμό τη Μαύρη Θάλασσα –μολονότι βρισκόταν σε εξέλιξη ρωσοτουρκικός πόλεμος. Ταυτόχρονα, ασχολείται με μεταφράσεις κειμένων και συντάσσει βιβλία, ενώ συμμετέχει και ως συνήγορος σε διάφορες υποθέσεις [Σκλαβενίτης, 1991: 58]. Την ίδια περίοδο αντιμετωπίζει –συν τοις άλλοις και- προβλήματα υγείας. Από τον Δεκέμβριο του 1814 θα αναλάβει αποκλειστικά την ανατροφή των ανήλικων παιδιών του μετά το θάνατο της γυναίκας του.

Προς τα τέλη του 1818 φροντίζει για την οργάνωση μιας ασφαλιστικής εταιρείας, της λεγόμενης ²Κινδυνασφάλειας², της οποίας υπήρξε ενεργό στέλεχος μέχρι το τέλος της ζωής του. Τον επόμενο χρόνο εγγράφεται ως μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Θα πεθάνει, τελικά, έπειτα από σύντομη ασθένεια στις 25 Ιανουαρίου 1820. Η κηδεία του πρόκειται να τελεστεί με τη συνδρομή στενών του φίλων, που φρόντισαν, επίσης, για τα παιδιά του [Σκλαβενίτης, 1991: 59].

Ο Ν. Παπαδόπουλος ασχολήθηκε με τη συγγραφή και κυρίως την μετάφραση κειμένων εμπορικού, γεωγραφικού και εκκλησιαστικού περιεχομένου. Το 1815 εκδόθηκε στη Βενετία το σύγγραμμά του Εγχειρίδιον κατά των νοσούντων εις τα περί αληθείας και υπεροχής των Ιερών Γραφών, το οποίο αποτελεί εράνισμα από γαλλικά κείμενα. Εκεί υποστηρίζεται η μετάβαση των νέων Ελλήνων για σπουδές στην Ευρώπη προκειμένου να μεταφέρουν επιστρέφοντας το νέο φιλοσοφικό και επιστημονικό πνεύμα [Σκλαβενίτης, 1991: 61-62]. Από το 1815 έως το 1817 θα κυκλοφορήσουν οι πέντε τόμοι της εμπορικής του εγκυκλοπαίδειας ή Ερμής ο Κερδώος. Το έργο αυτό συντάχθηκε κατόπιν αιτήσεως και με δαπάνες του ²Συστήματος² των εμπόρων της Πόλης προς όφελος των ομογενών και κυρίως όσων επρόκειτο να ασχοληθούν με το εμπόριο. Εκεί ο συγγραφέας επιδιώκει να καθιερώσει μια εμπορική ορολογία σύμφωνη με τα ευρωπαϊκά πρότυπα εισάγοντας στα ελληνικά νέες έννοιες, στις οποίες αντιπαραθέτει και τους αντίστοιχους ξενικούς όρους. Η εμπορική εγκυκλοπαίδεια του Ν. Παπαδόπουλου –αν και ελλειπής στη δημοσιευμένη της μορφή- αποτέλεσε το πιο ολοκληρωμένο εμπορικό εγχειρίδιο κατά την περίοδο της ενετοκρατίας και τουρκοκρατίας [Μακρυμίχαλος, 1967: 9]. Τέλος, στην προσπάθειά του να συγγράψει ένα σύνολο βιβλίων βοηθητικών για το επάγγελμα του εμπόρου, εντάσσεται και η σύνταξη του κειμένου Εμπόρου πατρός επιστολαί προς τον εαυτού υιόν, καθώς και του Εμπορικού Κώδικα. Και τα δύο αποτελούν μεταφράσεις γαλλικών εγχειριδίων. 

Εργογραφία

• Εγχειρίδιον κατά των νοσούντων εις τα περί αληθείας και υπεροχής των Ιερών Γραφών, Βενετία, 1815
• Ερμής ο Κερδώος, Βενετία, 1815,1816,1817
• Ο Εμπορικός Κώδηξ της Γαλλίας, Βιέννη, 1817
• Εμπόρου πατρός επιστολαί προς τον εαυτού υιόν (ανέκδοτο)
• Γωγραφική, ιστορική, και εμπορική γραμματική (ανέκδοτο)

• Αραβαντινός Π., (1960), Βιογραφική συλλογή λογίων της Τουρκοκρατίας, Ιωάννινα: Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, εισαγωγή-επιμέλεια Κ.Θ.Δημαράς.
• Μακρυμίχαλος Στ., (1967), "Άγνωστοι σελίδες από την ασφαλιστικήν ιστορίαν της Ελλάδος, Ι. Νικόλαος Παπαδόπουλος (1976-1820)", Ασφαλιστικά Χρονικά, τχ. 6, σελ. 86-89.
• Πανάγου Κ., "Ο Ηπειρώτης λόγιος και έμπορος Νικόλαος Παπαδόπουλος", Ήπειρος: Κοινωνία και Οικονομία, 15^ος-20^ος  αι., σελ.329-335.
• Σάθας Κ., (1868), Νεοελληνική Φιλολογία, Αθήνα.
• Σκλαβενίτης Τρ., (1991), Τα εμπορικά εγχειρίδια της Βενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας και η εμπορική εγκυκλοπαίδεια του Νικόλαου Παπαδόπουλου, Αθήνα.