η ιδιότητα των ψυχικών δυνάμεων, δια της οποίας ανα­φαίνονται στον άνθρωπο ενεργές αυτές καθ’ αυτές και γενετικές αρχές νέων πραγ­μάτων. Η ιδιότητα αυτή χαρακτηρίζει τους δαιμόνιους και περίφημους τεχνίτες, επειδή η φύσιη χαρίζει σ’ αυτούς τον αισθηματικό κανόνα της τέχνης τους. Οι αρ­χικές δυνάμεις της ψυχής φαίνονται δια της πείρας σε μερικά πρόσωπα με κάθε είδους παραλαγές. Κάποιες από αυτές φαίνονται και στην τρυφερότατη ηλικία και κάτω από τις αυτές περιστάσεις, όπως γένος, αγωγή, τύχη, κ.λπ. σε άλους ανθρώπους υπάρχουν και από άλους λείπουν. Τέτοιες λοιπόν ψυχικές καταστάσεις δεν μπορούν να εκληφθούν ούτε ως αρχικές, διότι έπρεπε να τις έχουν όλοι οι άν­θρωποι χωρίς εξαίρεση, ούτε επίκτητες, αλά έμφυτες. Από όλες αυτές τις ψυχικές διαθέσεις ή δεξιότητες προκύπτει αυτό που οι Ευρωπαίοι ονομάζουν Genie και που εμείς μπορούμε να ονομάσουμε Δαιμόνιο, επειδή, σ’ αυτόν που το έχει, φαίνεται να ενοικεί κάποιο υψηλότερο πνεύμα, όμοιο με το δαιμόνιο του Σωκράτους, που τον βοηθάει να διευθύνει και να διεξάγει τις πράξεις του. Το δαιμόνιο δεν είναι ποτέ παθητικό αλά ενεργητικό και δίνει στις πράξεις του ανθρώπου μεγάλη ενέργεια, ώστε να παράγει ελεύθερα εκεί που άλοι, όσο και αν προσπαθήσουν, δεν το κατορ­θώνουν. Το δαιμόνιο, όπως όλα τα αρχικά, είναι ανερμήνευτο. Η εξήγησή του από τις φυσικές αρχές —π.χ. από την ερεθισιμότητα του νευρικού συστήματος ή κατά την κρανιοσκοπία του Γαλίου (Gall) από το μέγεθος του κρανίου και κάποιων άλων μερών, τα οποία είναι ίσως οι οργανικές προϋποθέσεις κάποιων ψυχικών ενεργειών ώστε δι’ αυτών μπορεί να φανεί μεγαλύτερη επίταση και ισχύς στις ενέρ­γειες αυτές— δεν ερμηνεύει τίποτε. Μπορούμε να παραβάλουμε το δαιμόνιο με την ηλεκτρική ύλη, λέγοντας ότι όπως αυτή φαίνεται σε κάποια σώματα, έτσι και εκείνο φαίνεται σε κάποια πνεύματα. Κάποιοι θεωρούν ότι το Genie, ταυτίζεται με το Talent (ταλέντο). Όμως ο όρος Talent από τον εληνικό όρο τάλαντον είναι λέξη μεταφορική, σημαίνουσα εξαίρετο χάρισμα, με το οποίο η φύση στολίζει κά­ποιον άνθρωπο. Πιθανόν η σημασία της μεταφέρθηκε από το ευαγελικό τάλαντον. Το τάλαντο είναι δαιμόνιο, εάν φανερώνεται με μεγάλη και χωριστή γονιμότητα ή ευφυία, εάν φαίνεται με μεγάλη αντιληπτική δύναμη. Το τάλαντο λοιπόν είναι γένος, το δαιμόνιο είναι είδος. Και επομένως το μεν δαιμόνιο είναι και τάλαντο, το δε τάλαντο δεν είναι και δαιμόνιο. Το δαιμόνιο δεν περιορίζεται σε μία μόνο ψυχική δύναμη αλά μπορεί να εξαπλωθεί σε όλες, όπου είναι δυνατή η γονιμότητα κάθε είδους ανθρωπίνων έργων. Γι’ αυτό διαιρείται σε καθολικό και μερικό. Αλά το αν υπάρχει άνθρωπος με καθολικό διαμόνιο, είναι ένα ζήτημα που δύσκολα μπορεί να επιλυθεί. Η πείρα τουλάχιστον δεν μας έδωσε ακόμη τέτοιο παράδειγμα. Φαίνεται όμως ότι ο φυσικός περιορισμός του ανθρωπίνου πνεύματος μόνο μερικό δαιμόνιο επιδέχεται. Κάποιοι χαρακτήρισαν τον Λεϊβνίτιο ως καθολικό δαιμόνιο, αλά το όνομα στρέφεται μόνο στις επιστήμες, διότι ως προς τις Καλές Τέχνες ο Λεβνίτιος δεν έχει τίποτε να επιδείξει. Είναι προσφυέστερο να διακρίνεται το δαιμόνιο σε: α) επιστημονικό, δηλαδή παρατηρητικό και των πειραμάτων, θεωρητικό, κριτι­κό, συστηματικό και β) τεχνικό και καλιτεχνικό, όταν ειδικά αναφέρεται στην επικράτεια των ελευθερίων τεχνών, ποιητικό, ζωγραφικό, μουσικό, κ.λπ. Όταν εκδηλώνεται στις βάναυσες τέχνες ενεργοποιείται με διάφορους τρόπους κατά τις διάφορες τέχνες, π.χ. πολιτικό, πολεμικό, ηρωικό, κ.λπ. Αρχετυπία ή ιδιοτροπία (Originalitas) ονομάζεται ο ουσιώδης χαρακτήρας του δαιμονίου. Οι δαιμόνιοι άν­δρες υπερπηδούν τα συνηθισμένα όρια και βγαίνοντας από την τετριμμένη οδό, εκδηλώνουν τις ικανότητές τους.